Page 8 - Zrozumieć przeszłość 2 Podręcznik, zakres rozszerzony

CO BYłO WCZEśNIEJ?

Średniowiecze objęło niemal 1000 lat – trwało na zachodzie Europy od upadku cesarstwa
rzymskiego w 476 r. aż do XV w. Koniec tej epoki jest wyznaczany przez kilka ważnych
dat, takich jak zdobycie przez Turków Konstantynopola w 1453 r. czy odkrycie Ameryki
w 1492 r. W tym czasie doszło m.in. do powstania państwa polskiego, które u schyłku
epoki stało się największą monarchią Europy Wschodniej.

EuROPa POlSKa
Od 1337 do 1453 r. toczyła się wojna stuletnia W 1370 r. zmarł Kazimierz Wielki, co zakoń-
pomiędzy Francją i Anglią. Rywalizacja tych czyło panowanie dynastii Piastów w Polsce.
państw dotyczyła m.in. kwestii praw do ko- Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami na tro-
rony francuskiej po wygaśnięciu głównej linii nie zasiadł Ludwik Andegaweński (siostrzeniec
Kapetyngów i wpływów na obszarze Flandrii. Kazimierza Wielkiego), a po nim jego córka
Przewagę w konflikcie mieli głównie Anglicy Jadwiga. Na jej męża wybrano zaś litewskiego
i dopiero wystąpienie Joanny d’Arc [czyt.: dark] księcia Jagiełłę, co dało początek unii Polski
przyczyniło się do wyparcia ich z Francji. z Litwą. Powodów do jej zawarcia było kilka:
W połowie XIV w. przez Europę przeszła wspólny wróg – Krzyżacy, chrystianizacja
wielka epidemia dżumy, zwanej czarną śmier- Litwy, zakończenie litewskich najazdów na
cią. Spowodowała ona wyludnienie znacz- Mazowsze, szansa na zdobycie nowych ma-
nego obszaru kontynentu i w rezultacie kry- jątków na Rusi przez polskie możnowładztwo.
zys gospodarki. Dopiero w kolejnym stuleciu Władysław Jagiełło przeżył swoją żonę i do-
nastąpiła poprawa w tej dziedzinie, a kolejne piero z czwartego małżeństwa doczekał się
epidemie dżumy nie były już tak tragiczne synów. Umożliwiło mu to zapoczątkowanie
w skutkach. rządów nowej dynastii – Jagiellonów.
Na soborze w Konstancji (1414–1418) udało Po śmierci Jagiełły tron polski na 10 lat objął
się zakończyć wielką schizmę zachodnią w Ko- jego starszy syn Władysław, nazwany później
ściele. Ponadto celem soboru było przeprowa- Warneńczykiem. Gdy ten zginął podczas bitwy
dzenie reformy Kościoła katolickiego, coraz pod Warną, kolejnym monarchą został jego
częściej krytykowanego z powodu nadużyć. brat – Kazimierz Jagiellończyk. Sprawował on
W Czechach konieczność zmian głosił Jan rządy w latach 1447–1492, a dzięki umiejętnie
Hus, który z powodu swoich poglądów został prowadzonej polityce zagranicznej jego syno-
spalony na stosie w Konstancji w 1415 r. Jego wie zasiedli na tronach Polski, Litwy, Czech
zwolennicy, husyci, doprowadzili do wybuchu i Węgier.
powstania. Dopiero w 1434 r. na czeski tron po- Zawarcie unii Polski z Litwą otworzyło nowy
wrócił król niemiecki Zygmunt Luksemburski. rozdział w relacjach z Krzyżakami, którzy nie
Jednym z najważniejszych wydarzeń w XV w. chcieli uznać chrystianizacji państwa litew-
był upadek cesarstwa bizantyjskiego, które skiego. Już za panowania Jagiełły doszło do
w ostatniej fazie istnienia ograniczało się te- wielkiej wojny z zakonem (1409–1411). Sto-
rytorialnie do Konstantynopola i jego najbliż- czono wówczas w 1410 r. bitwę pod Grun-
szych okolic. W XIV i XV w. imperium osmań- waldem, sukcesem zakończoną dla strony
skie podjęło ekspansję i Turcy zajęli w jej polsko-litewskiej. Jednak dopiero wojna trzyna-
wyniku dużą część Półwyspu Bałkańskiego, stoletnia (1454–1466) przyniosła Polsce odzy-
a w 1453 r. zdobyli Konstantynopol. skanie Pomorza Gdańskiego, Warmii i Żuław.
6